Zorunlu Arabuluculuk Nedir, Süreç Nasıl İşler?

İster bireysel iş sözleşmesinden isterse toplu iş sözleşmesinden kaynaklanıyor olsun her türlü maaş, yıllık izin, hafta tatili, fazla mesai gibi işçi alacakları ve kıdem tazminatı, ihbar tazminatı gibi tazminat alacakları ve diğer alacaklar için (kaza nedeniyle tazminat, hizmet tespit davaları hariç) arabulucuya başvurmak zorunlu hale getirilmiştir. Üstelik kanun bunların yanında işe iade davalarında da arabulucuya başvurulma zorunluluğu düzenlenmiştir.
Başvuru karşı tarafın, karşı taraf birden fazla ise bunlardan birinin yerleşim yerindeki veya işin yapıldığı yerdeki arabuluculuk bürosuna, arabuluculuk bürosu kurulmayan yerlerde ise arabuluculuk başvurusu almakla görevlendirilen yazı işleri müdürlüğüne yapılacaktır. Arabulucular, komisyon başkanlıklarına bildirilen listeden büro tarafından belirlenecektir ancak tarafların listede yer alan herhangi bir arabulucu üzerinde anlaşmaları hâlinde bu arabulucu görevlendirilir. Başvuran taraf, kendisine ve elinde bulunması hâlinde karşı tarafa ait her türlü iletişim bilgisini arabuluculuk bürosuna vermelidir. Ayrıca Büro, tarafların resmi kayıtlarda yer alan iletişim bilgilerini araştırmaya da yetkilidir. İlgili kurum ve kuruluşlar, büro tarafından talep edilen bilgi ve belgeleri vermekle yükümlüdür. Taraflara ait iletişim bilgileri, görevlendirilen arabulucuya büro tarafından verilir. Arabulucu bu iletişim bilgilerini esas alır, ihtiyaç duyduğunda kendiliğinden araştırma da yapabilir. Elindeki bilgiler itibarıyla her türlü iletişim vasıtasını kullanarak görevlendirme konusunda tarafları bilgilendirir ve ilk toplantıya davet eder. Bilgilendirme ve davete ilişkin işlemlerini belgeye bağlar.

Arabuluculuk ne zaman sonuçlanır?

Arabulucu, yapılan başvuruyu görevlendirildiği tarihten itibaren üç hafta içinde sonuçlandırması gerekmektedir. Ancak bu süre zorunlu hâllerde arabulucu tarafından en fazla bir hafta uzatılabilecektir. Yani toplamda arabulucu görevlendirildiği dosyayla alakalı olarak, görevlendirildiği tarihten itibaren 1 ay içerisinde uyuşmazlığı olumlu veya olumsuz olarak karara bağlama zorundadır. Ayrıca arabulucu, taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması yahut yapılan görüşmeler sonucunda anlaşmaya varılması veya varılamaması hâllerinde arabuluculuk faaliyetini sona erdirir ve son tutanağı düzenleyerek durumu derhâl arabuluculuk bürosuna bildirecektir.

Arabuluculukta ücret nasıl hesaplanır?

Arabuluculuk faaliyeti sebebiyle arabulucuya ödenecek ücret ve ödeyen taraf bakımından birtakım farklılıklar getirilmiştir. Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulacaktır. Ayrıca açılan davada bu taraf lehine vekalet ücretine de hükmedilmeyecektir. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılacaktır.
Tarafların arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaları hâlinde, arabuluculuk ücreti, Arabuluculuk Asgari Ücret Tarifesinin eki Arabuluculuk Ücret Tarifesinin ikinci kısmına göre aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde karşılanacaktır. Bu durumda ücret, Tarifenin Birinci Kısmında belirlenen iki saatlik ücret tutarından az olamaz.
İşe iade talebiyle yapılan görüşmelerde tarafların anlaşmaları durumunda, arabulucuya ödenecek ücretin belirlenmesinde işçiye işe başlatılmaması hâlinde ödenecek tazminat miktarı ile çalıştırılmadığı süre için ödenecek ücret ve diğer haklarının toplamı, Tarifenin İkinci Kısmı uyarınca üzerinde anlaşılan miktar olarak kabul edilecektir.
Arabuluculuk faaliyeti sonunda taraflara ulaşılamaması, taraflar katılmadığı için görüşme yapılamaması veya iki saatten az süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâllerinde, iki saatlik ücret tutarı Tarifenin Birinci Kısmına göre Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenir. İki saatten fazla süren görüşmeler sonunda tarafların anlaşamamaları hâlinde ise iki saati aşan kısma ilişkin ücret aksi kararlaştırılmadıkça taraflarca eşit şekilde Tarifenin Birinci Kısmına göre karşılanır. Adalet Bakanlığı bütçesinden ödenen ve taraflarca karşılanan arabuluculuk ücreti, anlaşılamama üzerine açılacak davada yargılama giderlerinden sayılacaktır.
Bu madde uyarınca arabuluculuk bürosu tarafından yapılması gereken zaruri giderler; arabuluculuk faaliyeti sonunda anlaşmaya varılması hâlinde anlaşma uyarınca taraflarca ödenmek, anlaşmaya varılamaması hâlinde ise ileride haksız çıkacak taraftan tahsil olunmak üzere Adalet Bakanlığı bütçesinden karşılanacaktır.
İş davası açılırken ise arabulucunun düzenlediği son tutanağın aslının dava dilekçesine eklenmesi gerekmektedir. Eğer bu son tutanak eklenmeden dava açılmış ise mahkeme arabulucunun düzenlemiş olduğu son tutanağı sunmak üzere davacıya 1 haftalık kesin süre verecek bu süre içerisinde tutanağın sunulamaması halinde dava şartı yokluğundan davanın usulden reddine karar verecektir.
İş kazası ve meslek hastalığından kaynaklı tazminat davaları ve yine buna ilişkin tazminat davaları bu düzenlemenin dışında tutulmuştur. Bu tür davalarda arabulucuya başvurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Bireyler bu durumda doğrudan iş mahkemesine tazminat veya rücuen tazminat talepli davalarını ikame edebileceklerdir.